شرایط تأسیس و راه‌اندازیِ داروخانه در ایران
برای شنیدن صحبت های من با دکتر کاظمی در خصوص شرایط تأسیس و راه‌اندازیِ داروخانه در ایران از چهار تا فایل صوتی ذیل استفاده بفرمائید.
برای تماشا فایلهای ویدئویی این مصاحبه به انتها مصاحبه مراجعه بفرمائید.
سعید کاظمی: سلام به همه دوستانِ عزیز امروز در خدمتِ دکتر کاظمی هستیم و می‌خواهیم در موردِ شرایط تأسیس و راه‌اندازیِ داروخانه در ایران صحبت بکنیم. از آقایِ دکتر کمالِ تشکر را دارم. که دعوتِ ما را قبول کردند و خواهش میکنم که ابتدا خودِشون را معرفی‌کنند تا من سؤالاتی که موردِ نیاز هست را شروع کنم.
دکتر کاظمی: با سلام خدمتِ شما و همه دوستانی که این ویدئو ما را می‌بینند. خیلی خوشبختم که در خدمتِ شما هستم و امیدوارم که تجربیاتِ کمی که در این مدتِ 8 نه سال در رشته داروسازی کسب کردم بعد از فارغ‌التحصیلی برایِ دوستان و عزیزان مورداستفاده باشد. اولاً اجازه دهید من خودم را معرفی کنم که دوستان بدانند که این تجربیات از کجا به‌دست‌آمده و چگونه ما در سال 1401 و در قرنِ جدید می‌توانیم به شما کمک کنیم.
معرفی دکتر خلیل کاظمی؟
من از سالِ 1393 فارغ‌التحصیل شدم و از سالِ 93 تا 95 در داروخانه شبانه‌روزیِ 29 فروردین طرحِ سربازیم را پشتِ سر گذاشتم، حدوداً سه تا چهار سال در وزارتِ بهداشت در غذا و دارو در قسمتِ ادارةِ برنامه‌ریزی در قسمتِ برنامه‌ریزی و آمار آمارنامه‌یِ داروییِ کشور را تهیه می‌کردم و در زنجیرة تأمین کمک می‌کردم. از 96 به بعد تا به امروز در دو داروخانه فعالیت داشتم و یک داروخانه به اسمِ خودم تأسیس‌کردم و هم‌اکنون هم در داروخانه مشغول هستم. در خدمتتون هستم هر سؤالی که داشته باشید. انشالله بتوانم کمک کنم.
سعید کاظمی: من در همه مصاحبه‌هایی که انجام می‌دهم، به این شکل خودم رو معرفی کنم که پیجِ، کانالِ یوتیوبِ و سایت سعید کاظمی تجربه محور است و هدفِ من این است که مستندسازی میکنم اطلاعاتِ دیگران را. اطلاعاتِ یونیک و واقعی را. من امروز خودم را در جایگاهِ یک دانشجوییِ فارغ‌التحصیل یا نزدیک به فارغ‌التحصیلی رشته داروسازی قرار می‌دهم. با چند تا از دوستانم صحبت کردم و سؤالاتی را آماده کردم.
چه‌کارهایی و پیش نیازهایی برایِ تأسیس و راه‌اندازیِ داروخانه نیاز است؟ که ما انجام بدهیم تا بتوانیم یک داروخانه را راه‌اندازی کنیم.
آیا می‌توان راه‌اندازی کرد یا نه. با قوانین شروع کنیم. شما به‌هرحال تجربیاتِتان بیشتر است در این زمینه. چه قوانینی برایِ راه‌اندازیِ داروخانه لازم است. حالا فاصلةِ بینِ داروخانه‌ها، جمعیت و این مسائلی که دوستان رویِ آنها تأکید می‌کردند؟ چه استراتژی‌ها و نکاتی لازم هست که یک نفر قبل از راه‌اندازیِ داروخانه بداند؟ 5 تا 10 نکته‌یِ اساسی را بیان کنید ممنون می‌شوم.
دکتر کاظمی: من با فرضِ اولیه شما که اول فرمودید دانشجویِ داروسازی هستید و امیدوارم که امروز روزِ فارغ‌التحصیلیِ شما باشد و واردِ بازارِ کار می‌خواهید بشوید و از رشته‌ای که تحصیل کردید. مطمئناً موردِ علاقه شما بوده بتوانید. استفاده کنید اول چند نکته راجع به زمینه کاریِ شما بیان میکنم. تنها زمینهیِ کاریِ شما داروخانه نیست. هرچند که بحثِ اصلیِ امروزِ ما این است که شما در موردِ داروخانه اطلاعات کسب کنید ولی من این پیش زمینه را به شما می‌دهم.
زمینه های کاری یک دکتر داروساز؟
که شما میتوانید در زمینهیِ تولید، در زمینهیِ وارداتِ دارو، در زمینهیِ صادراتِ دارو، در زمینهیِ داروخانههایِ بیمارستانی، کمک‌کردن به تیمِ پزشکی و در زمینهیِ فورمولاسیون و تولیدِ داروهایِ خاص و داروهایِ جدید میتوانید فعالیت داشته باشید. در زنجیره تأمین و زنجیره پخش و توزیعِ محصولاتِ دارویی هم میتوانید فعالیت داشته باشید. خیلی از شرکت‌هایِ آرایشی بهداشتی و برندهایِ ایران و دنیا هم مدیریتِش و فورمولاسیونَش و کارهایِ دیگر به همراهِ تیم‌هایِ شیمیست در حالِ حاضر به دستِ داروسازان است.
یکی از فعالیت‌هایی که شما میتوانید انجام دهید و کارهایی که پیشِ رویِ شما هست تأسیسِ داروخانه است. برایِ تأسیسِ داروخانه اولاً ما باید برگردیم به دو آیین‌نامه و ضوابط. آیین‌نامه‌یِ تأسیسِ داروخانه‌ها و ضوابطِ تأسیسِ داروخانه‌ها که امسال خردادماه آیین‌نامه و ضوابطِ بسیار جنجالی تصویب شد و به اجرا هم گذاشته شده و با بحث‌هایِ متعددی که بینِ مؤسسینِ قدیم و مسئول‌فنی‌هایِ جدید و مؤسسینی مثلِ من که جوان ولی تازه وارده کار شده‌اند به مدتِ سه چهارسال پیش آمد.
چه کسانی صلاحیتِ تأسیسِ داروخانه دارند؟
حالا من واردِ دغدغه‌هایِ اولیه نمی‌شوم و بحثِ کلی این است که چه‌کاری باید بکنیم و براساسِ این آیین‌نامه چه کسانی صلاحیتِ تأسیسِ داروخانه دارند؟ در آیین‌نامه‌یِ صلاحیتِ تأسیسِ داروخانه بیان‌شده است که به داروسازی که فارغ‌التحصیل شده است و طرحِ یا سربازی و خدمتِش را رفته و بعد از آن باید امتیازِ تأسیسِ آن منطقه یا شهری که موردِنظرِش هست را به‌دست بیاورد، طبقِ همان آیین‌نامه‌یِ تأسیسِ داروخانه‌ها که راحت از گوگل هم می‌توان سرچ کرد و آیین‌نامه را دانلود کنید.
هر شهری امتیازِ خاصی دارد که تهران 2700 امتیاز و به نسبتِ تهران و شهرهایِ بالایِ یک میلیون نفر ، شهرهایِ 500 هزار نفر و شهرهایِ دویست و پنجاه هزار نفر زیرِ 50 هزاز نفر داریم و این امتیازِ تأسیس همین‌طور پایین و پایین‌تر می‌آید. یعنی یکشهرِ کوچک یا محروم با دوهزار امتیاز کسی پس‌انداز داشته باشه می‌تواند داروخانه و مجوزِ اولیة موافقتِ اصولیِ تأسیسِ داروخانه را بگیرد. برایِ دوستانی که هنوز مطلع نیستند منظورِ ما از امتیاز چی هست هر داروسازی که فارغ‌التحصیل میشود.
به خودیِ خود دو هزار امتیاز دارد و در هر سالی که فعالیت می‌کند و در مناطقِ مختلف خدمت می‌کند باز امتیازِ به وی تعلُق می‌گیرد. اگر این امتیاز در منطقة محروم باشد 120 امتیاز سالانه به‌دست می‌آورد. اگر در شهرِ تهران بخواهد کار کند سالانه 30 امتیاز به دست می‌آورد. مجموعِ این امتیازها و فعالیت‌هایی که دارو ساز بعد از فارغ‌التحصیل و با مدرکِش می‌گیرد باید به دوهزار و هفتصد امتیاز برسد که در تهران موافقتِ اولیه و اصولیِ تأسیسِ داروخانه را بگیرد. حالا از اینجا به بعد بر اساسِ ضوابطی که برایِ راه‌اندازیِ داروخانه هست.
شما باید فضایی را برایِ تأسیسِ داروخانه ایجاد کنید و حالا به دست آوردنِ این فضا باز برمی‌گردد به آیین‌نامه ضوابط. از خردادِ امسال فواصلِ بینِ داروخانه‌ها حذف شد. قبلاً! این فاصله‌ها حدودِ دویست و پنجاه متر دویست متر و بینِ داروخانههایِ شبانه‌روزی یک کیلومتر بود و یک حریمی رو ایجاد کرده بودند که داروخانه‌ها خیلی به هم نزدیک نشوند به این علت که تصورِ شخصیِ من این هست که با توجه به وضعیتِ کشور، تورم ، اقتصادی و وضعیتِ رقابت در وضعیتِ سلامت رقابت همیشه رقابتِ سالمنخواهد بود و همیشه در اجتماعِ فعال و پویا هم انسانهایِ خوب و هم انسانهایِ بد در کنارِ هم فعالیت میکنند فعالیت میکنند در زمینه‌هایِ اقتصادی.
رفعِ انحصار فواصل در داروخانه ها؟
به هرحال وزارتِ بهداشت این تصمیم را امسال گرفت که این آیین‌نامه برایِ ایجادِ اشتغال و به اسمِ خودِشان برایِ رفعِ انحصار فواصل هم برداشته شود. اولین کاری که شما باید در شهری انجام دهید پیدا کردنِ یک محل برایِ تأسیسِ داروخانه است. اولین چیز این که شما می‌توانیددر هر مغازه‌ای در سطحِ شهر داروخانه تأسیس کنید. در هر محلِ مسکونی هم میتوانید داروخانه داشته باشید. چون پزشکان و داروسازان و دندان‌پزشکان محل‌هایِ مسکونی حتی طبقه‌یِ پنجمِ یک ساختمانِ پزشکان یا آپارتمان را به شرطی که ساکنین به آنها اجازه‌یِ رفت و آمد بدهند و رضایت‌نامه‌یِ کتبی بدهند می‌توانند داروخانه را تأسیس کنند.
مشخصات و ابعاد داروخانه برای تاسیس؟
این فضایی داروخانه بَیسِ کارِشما شروع میشود. هنوز شما فقط یک موافقت‌نامه‌یِ اصولی دارید و اگر بخواهید به موافقت بهره‌برداری برسید و اولین نسخه‌یِ خودتان را بزنید نیاز به تجهیزِ داروخانه‌تان دارید. تجهیزاتی مثلِ سیستم‌هایِ الکترونیکی، نرم‌افزارهایِ داروخانه، قفسه‌بندی و دکور. در آیین‌نامه و ضوابط حتی متراژ ِ داروخانه را هم تعیین‌کردند که داروخانه از یک سطحی کوچک‌تر نباید باشد. مثلاً از سی‌متر یا 50 متر کوچک‌تر نباید باشد. به این دلیل که شما اصلاً فضایِ خدمت‌گذاری ندارید. تویِ آیین‌نامه‌یِ جدید امتیاز‌بندی کردن خیلی از چیزها را مثلاً داروخانههایِ جدید باید اتاقِ مشاوره داشته باشند.
از دو متر تا هشت متر که هرچقدر نسبتِ این متراژ اتاقِ مشاوره که داروساز مستقر بشود در آن اتاق بیشتر باشد امتیازِ تأسیس و بهره‌برداریِ شما هم بیشتر خواهد شد. شما علاوه بر امتیازِ موافقتِ اصولیِ تأسیس یک امتیازِ بهره‌برداری هم دارید. امتیازهایِ بهره‌برداری بر می‌گرده به چه چیزی؟ فاصله‌یِ شما از داروخانه‌هایِدیگر چقدر است؟ اگر فاصله‌یِ شما از 200 متر کمتر بشود امتیازِ شما صفر میشود. ولی اگر فاصله‌هایِ داروخانه‌تون زیاد باشه،
بالایِ دویست و پنجاه متر یا هفتصد متر باشه در جداولی که در ضوابط و آیین‌نامه هست امتیازِ بهره‌برداریِ شما هم بالاتر می‌رود. اتاقِ مشاورتون هرچقدر بزرگ‌تر باشد امتیازِ بهره‌برداریِ شما بیشتر میشود. به‌طورِ مثال می‌گویم. عددِ دقیقِش را در حالِ حاضر حضورِ ذهن ندارم. اگر مثلاً امتیازِ بهره‌برداریِ تهران 1800 باشد شما این 1800 را از چه چیزهایی میتوانید به‌دست بیاورید؟ از رعایتِ فاصله‌یِ دو داروخانه.
الان در بحثِ شکل‌بندیِ داروخانه‌ها، رنگ‌بندیِ روپوشِ پرسنل و داروخانه را با هم متمایز کردند. برایِ اینکه مثلاً روپوشِ داروساز باید سفید باشد و روپوشِ پیشنهادیِ وزارتِ بهداشت برای ِپرسنِل سبز، آبی و یا رنگِ متمایز است. این خودش پنجاه تا صد امتیاز دارد. اتاقِ مشاوره خودش تا هفتصد امتیاز دارد. فراهم‌کردنِ حمل و نقلِ و وسایلِ راحتی برایِ مثلاً جانبازان و ویلچر خودِش امتیاز دارد. فراهم کردنِ انگشت زنیِ الکترونیکیِ نظام‌پزشکی خودِش امتیاز دارد. دسترسی دادنِ دوربین‌هایِ مداربسته به وزارتِ بهداشت و اُرگانهایِ نظارتی امتیاز دارد.
وزارتِ بهداشت یک کارِ تشویقی دارد انجام می‌دهد که به نظارتِ مستقیم حتی بدونِ حضورِ فیزیکی در داروخانه‌ها داشته باشد تا بتواند زنجیرة تأمین و توزیع و حضورِ داروساز و ارائه‌یِ خدمات و تخلفاتِ احتمالی را بتواند پوشش دهد. شما با ایجادِ کردنِ این فضاها به مرحله یِ بهره‌برداری و مجوزِ بهره‌برداری می‌رسید. اتاقِ ساخت دارو را باید آماده کنید. خودِش امتیاز دارد و غیره.
آیا حذف فواصل داروخانه ها موجب کاهش دامپینگ و ضد انحصار نیست؟
چون در بعضی شهرستان‌ها مخصوصاً؛ چون من شهرهایِ بزرگ را تجربه ندارم کاملاً انحصاری شده بود. یعنی مثلاً مجوزهایی جدید خیلی سخت کم و در سالیانِ طولانی مثلاً یک یا دو عدد مجوز تولید می‌شدند، یعنی اصطلاحاً می‌گفتند کسی که سوارِ اتوبوس هست دیگر دوست ندارد کسی را سوار کند. یعنی فقط خودِش می‌خواهد سوار باشد. الان من هم در شهرستانی که هستم مثلاً شبانه‌روزِ واقعاً مشکل‌داریم. یعنی در بسیاری از بخش‌هایِ شهر مادر حال حاضر داروخانه شبانه‌روزی نداریم.
کلاً سه داروخانه شبانه‌روزی داریم؛ در یک شهری سیصد هزار چهارصد هزارنفری. خُوب خیلی محدودیت ایجاد کرده است. مثلاً من چند شب پیش برایِ دارو به داروخانة شبانه‌روزیِ جلویِ بیمارستان رفتم بی نهایت شلوغ بود و شدیداً شهر نیاز دارد ولی خُب انگار یک نوع انحصار است و این رفعِ انحصارِ اتفاق نمی‌اُفتد. حالا این مفهوم فکر کنم خیلی تخصصی باشد و لی در مجموع به نظرِ من این شکستنِ فاصله‌ها می‌تواند برایِ نسلِ جدیدی که وارد می‌شوند مفید باشد.
دکتر کاظمی: این بحث بسیار بحثِ شیرینی هست به این دلیل که افرادی مثلِ من سرشان برایِ واردشدن به بحث‌هایی فلسفیِ صنفِ خودمان درد می‌کند. ما دغدغه‌مندِ صنفِ خودمان هستیم. به چه علتی؟ دوستانی از من می‌پرسند که خوب شما اگر به‌جای داروخانه‌داری فعالیتِ مالی دیگری داشته باشید آیا وضعیتِ درآمدی بهتر نیست. آیا در کانال‌هایِ تلگرامیِ مخصوصِ خودِمان و انجمنِ صنفیِ خودِمان هر روز گله‌مند هستید از وضعیتی که حالا مثال‌هایش را برایِ شما بازگو میکنم؟ چرا تغییرِ شغل نمی‌دهید؟
اولاً من اینجا اعلام میکنم که رشته داروسازی اگر به منفی برسد برایِ شخصی مثلِ من، من به دلیلِ علاقه‌ای که به این رشته دارم و به دلیلِ اینکه اصلاً نوعِ خلق‌وخوی من به این شکل هست که باید با مردم رودررو به دردِشان برسم و لذت‌بخش هست. برایِ من که مریض بعد از دوهفته، یا یک ماه بعد از کاهش درد، شبِ عید پیشِ من می‌آید و می‌گوید من همیشه امسال از خدماتِ شما استفاده کرده‌ام و شاید یک جعبه شکلاتِ ارزان‌قیمت هم آورده باشد. ولی شیرینیِ این حرکتِ ایشان برایِ من بسیار زیاد است و شاید ضررهایِ زیادِ مالی هم داده باشیم جبران بشود در یک سال. ولی کجاست؟ انحصار در هر زمینه‌ای بده.
ولی ما سؤالی که از همه همکاران و عزیزانی که شعارِ رفعِ انحصار را می‌دادند چی بود که پرسیدیم؟
گفتیم در طیِ پانزده سالِ گذشته تعدادِ دانشکده‌هایِ داروسازی از هفت عدد به بیست و خورده‌ای رسید. تعدادِ خروجیِ رشته داروسازی به سه هزار و سه هزار وپانصد نفر رسید. حالا مشکل چی هست؟ مشکل این هست که آیا ما به دنبالِ بهتر کردنِ خدماتِ داروسازها در کشور هستیم یا به دنبالِ نابودکردنِ رشته داروسازی؟ به چه منظور؟ اگر ما تعدادِ سه هزار و پانصد نفر داروساز بخواهند از دانشکده‌ها خارج بشوند و همه سه هزار و پانصد نفر بخواهند واردِ رشته دارو خانه و تأسیسِ داروخانه بشوند آیا این به نفعِ کسی هست؟
آیا ما دنبالِ این هستیم که تعدادِ مریض‌هایِ ما بیشتر بشوند. آیا ما دنبالِ این هستیم که فروشِ دارو و سودمان بیشتر شود؟ این نکته را من در پرانتز بگویم. من دغدغه‌یِ اصلی در رشته‌یی داروسازی دارم. به دلیلِ تفاوتی که با کشورهایِ توسعه‌یافته دارد. یعنی چه؟ یعنی اینکه اگر منِ داروساز درداروخانه برایِ حلِ بیماریِ شما به شما دارو نفروشم برایِ آخریِ ماه حقوقِ پرسنِلِ خودم را ندارم. در شرایطی که وظیفه‌یِ منِ داروساز این است که با کمترین هزینه‌ای که بخواهم برایِ شما ایجاد کنم باید به راه‌هایِ پیش‌گیری و راه‌هایِ درمانیِ ارزان‌تر به تغذیه‌یِ سالم، به ورزش‌کردن و کارهایِ سالم شما را تشویق کنم. اما یک واقعیتی داریم.
آیا با تشویق‌کردنِ من برایِ ورزش‌کردن شما و نفروختن دارو به شما آیا من درآمدی دارم. اگر من هم درآمد نداشته باشم آیا توانِ پرداختِ آب، برق، اجاره، گاز و حقوقِ پرسنلی و بیمه و مالیات کمرشکن را پرداخت کنم؟ نه. ولی در بقیه‌یِ دنیا تا جایی که من اطلاع دارم و مطالعه‌کردم دیدم که بیمه‌ها در شرایطی که شما دارویتان را بخواهید ماهِ بعد مجدداً تشدید کنید یا در شرایطی که شما را رِفِر می‌دهند به مرجعِ درمانیِ دیگر باز به شما پول پرداخت میکنند و این هزینه را هم بیمار پرداخت نمی‌کند. ما حتی الان در موردِ حقِ الان راجع به حقِ تعرفه‌یِ فنی‌مان مشکل داریم در کشور و قانون برایش نداریم و هر روز در دیوانِ عدالت مشکل‌داریم.
بخواهم واردِ این مسئله بشوم بحث خیلی عمقی میشود. رفعِ انحصار در شرایطی قشنگ است که بتوانید پوشش دهید خیلی چیزها را؛ هم بحثِ درآمدی و هم یکی دیگر از مشکلات بحثِ تأمینِ کالا هست. ما همین الان در بحثِ تأمینِ کالاهایِ ایرانی مشکل داریم. آمپولِ بِ‌کمپلِکسِ ما سهمیه هست. سرمِ ما سهمیه است. وقتی یک پیک ایجاد میشود سرم سهمیه میشود. آیا ناوگانِ توزیع و حمل و نقلِ ما و کارخانه‌هایِ داروسازیِ ما توانِ تأمینِ کالا را به روز داند؟ دوستانِعزیزِ من در وزارتِ بهداشت تفکرِ این را دارند که بله ما می‌توانیم مثلِ خیلی از کشورهایِ پیشرفته طیِ بیست و چهارساعت تأمینِ کالا کنیم. ولی سؤال اینجاست.
ما تا یک‌سالِ پیش چهارده پانزده هزار داروخانه فعال داشتیم. در شرایطی که امسال بعد از آزادسازی هزار تا دوهزار پروانه‌یِ دیگر آزاد شده است. اگر این عدد به بیست و پنج هزار داروخانه برسد در دو سه سالِ آینده آیا ناوگانِ حمل و نقلِ ما تأمین‌کننده‌یِ این کالا هستند؟ من در شرایطی صحبت میکنم که اگر خدایی نکرده کسی بخواهد دست‌درازی به کشورِ عزیزمان بکند هر داروخانه و هر درمانگاه یک پایگاهِ جنگی است. هر داروخانه‌ای می‌تواند منطقة خودش رااز نظرِ تجهیزات تأمینِ کالا، سرم و غیره تأمین کند. اگر من انبارِ خودم را از بین ببرم ،
با توجه به اینکه الان سرم کسری است و سرم نیست و من دیگه نمی‌توانم دِپویِ سه ماه یا شش ماهِ شرایطی جنگی برایِ خودم ایجاد کنم. به صورتِ خیلی آرام و آهسته گفتم اُکی. می‌خواید هر بیست و چهارساعت تأمینِ کالا داشته باشید. من امروز نسخه برایم بیایدبه مریض بگویم برو و فردا برگرد، نسخه را برات تأمین میکنم و کالا را به تو خواهم داد و دارو را به تو خواهم داد. چندین سؤالِ اساسی اینجا پیش می‌آید. آیا ناوگانِ مااین پیشرفت را کرده است؟
سؤالِ دوم این است که وقتی پزشکانِ ما به صورتِ ناعادلانه در سطحِ شهر و کشور توزیع شده‌اند، وقتی دیروز از سیستان و بلوچستان مریض داشتم، کاردرمانی و گفتار درمانی داشتم، ایا من نمی‌توانم به این بیمار بگویم تو برگرد به سیستان و بلوچستان چون که متخصص در تهران هست و یا اینکه برو یک روز در هتل بمان یا خونه‌یِ عزیزانی پیدا کن بمان و فردا بیا که من به تو دارویِ شربتِ ریسپریدون می‌دهم.
ما سؤالاتِ اساسی داریم و اینکه عزیزانِ فارغ‌التحصیلِ جدید بله شاید فکر کنن که بله فردا داروخانه می‌زنند و کلی سود خواهند کرد. باید سؤالاتِ اساسی را جواب بدهند. هزینه‌هایی که الان به داروخانه‌ها تحمیل‌شده است هزینه‌هایِ کمرشکنی هست.
با این ذهنیت پیش بروید که من یک جوانی هستم که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌ام و از لحظه فارغ‌التحصیلی اگر امتیازهایِ من برسد از فردا می‌توانم برایِ خودم داروخانه تأسیس کنم:
یک نکته را خودِ شما گفتید که فقط بحثِ داروساز این نیست که حتماً همه باید داروخانه بزنند. یعنی نباید هیچ‌کس به صنعت کمک کند؟ یعنی هیچ‌کس نباید به کارخانه‌ها کمک کند؟ ما داروهایِ گیاهی را من فکر میکنم الان برایِ جامعه نیاز است، داروهایِ سلامت‌محور و نه حتماً بحثِ درمانیِ دارو. بحث این است که داروهایی که می‌تواند به‌سلامت جامعه کمک کند.
دکتر کاظمی: ما بحث‌هایِ زیبایی آرایشی هم داریم. خیلی بحث‌هایِ متعددی است. من اولِ عرایضم خدمتتان گفتم ما زمینه‌هایِ شغلیِ دیگری هم داریم که می‌توانیم راجع به آنها صحبت کنیم، ولی بحثِ داروخانه را بخواهیم تخصصی ادامه دهیم بحثِ داروخانه در تأسیس جوانِ داروسازِ فارغ‌التحصیل از فردایِ آن روزی که منطقه طرح و یا سربازی‌اش مشخص شد اگر از مناطق محروم و زیرِ پنجاه هزارنفری باشد و یا اگر در شهرهایی باشد که بالایِ پانصد هزار نفر نه؛ چون‌که آنها امتیازِ تأسیسِ بیشتری می‌خواهند ريا، بر اساس جدولِ اِمتیازبندی می‌توانند موافقتِ اصولی بگیرند و بعدِش بتوانند داروخانه را به مرحلةِ تأسیس و بهره‌برداری برسانند. این شدنی هست.
سعید کاظمی: حالا آقایِ دکتر رویِ سرمایه صحبت کنیم. یک سؤالی را از یکی از دوستان پرسیدم که داروساز بود. گفت مثلاً من هفت میلیارد هزینه دارم، دکوراسیون و دارو چیدم و نیرو و فلان. گفت من هفت میلیارد تومان هزینه کردم. خُب هفت هشت سال هم درس خواندم و دو سال هم طرح رفتم. این ده سال.
اگر ده سالِ پیش این هفت میلیارد را یک سوپرمارکت می‌زدید نه نیاز به این‌همه درس‌خواندن و انرژی صرف‌کردن نبود و خودتان با پسر یا داداشِتان سوپرمارکت را اداره می‌کردید چیزی کمتر از یک داروخانه الان درآمد نداشتی؟
اینجا اگر فقط به جنبه درآمدیِ موضوع بخواهیم نگاه کنیم. جنبه‌یِ شخصیتی، اجتماعی، اهمیتِ علمِش و اینها هست و حالا من از جنبه‌یِ بیرونیِ بهش نگاه میکنم. متأسفانه یک سال‌هایی خیلی فاصله افتاد بینِجامعه‌یِ درآمد، میزانِ درآمد جامعه‌یِ پزشکی و اکثریتِ مردم و الان هم می‌بینید که اینقدر تمایل به تحصیل در رشته‌هات و شاخه‌هایِ پزشکی وجود دارد. من یک آماری شنیدم. که شاید معادلِ دانشجویانِ دانشگاهِ آزادِ در ایران الان در خارج از کشور دارند فقط پزشکی و داروسازی و دندانپزشکی می‌خوانند. آیا واقعاً جامعه اینقدر نیاز به داروساز و پزشک و دندان‌پزشک دارد؟ از بحث خارج نشویم. اول بحثِ سرمایه را ششروع کنیم بعد جوابِ این را هم خواهید داد.
دکتر کاظمی: در بحثِ سرمایه. در سال‌هایِ گذشته زمانی که مجوز‌هایِ تأسیس تعدادِشان بسیار پایین بود و شرایطِ تأسیس بسیار سخت بود، فاصله و جمعیت جزءِ اولویت‌ها بودند و بر اساسِ الگویی که تمامِ کشورهایِ دنیا دارند. شما یک الگویِ جمعیتی دارید. به‌ازای هرچند هزار نفر من نیازمند به نانوایی، دفترخانه یا وکیل دارم،
نیاز به پزشک و داروخانه دارم. آیا هر ایرانی یک ماشین و یا هر ایرانی یک داروخانه موردِ تأییدِ سیاست‌هایی کلیِ نظامِ ما هست یا نه؟ مسلماً شما نمی‌توانید برایِ هر ایرانی یک داروخانه داشته باشید. در تمامِ دنیا این عددها بینِ سه هزار نفر یک داروخانه یا پنج تا ده هزار نفره یک داروخانه می‌چرخد. بیشتر سیستم‌هایِ دنیا به این سمت رفتند. خُوب شما نمی‌توانید در هر شهری صد تا بیمارستان بزنید. ولی سه بیمارستانِ اساسی و شکیل و مرتب می‌زنید و تمامِ خدماتِ پزشکی و دندانپزشکی و خدماتِ آزمایشگاهی و خدماتِ پرستاری را باقدرت و نه با بازه‌ای زمانیِ یک پرستار 24 ساعت.
شما پرستارهایِ 7 ساعت و بیست دقیقه‌ای باید تنظیم کنید. باید خدماتِ بهتری بدهید، باید نیروهایِ سرحال داشته باشید، ما در سال‌هایِ گذشته تقریباً چهارهزار نفر از پزشکانمان درخواست مهاجرت دادند، به دلیلِ شرایط و سختیِ کارِشان. خودِشان را با کشورهایِ دیگر مقایسه میکنند. در بحثِ داروسازی هم چنین مسئله‌ای هست. زمانِ گذشته امتیازِ تأسیسِ داروخانه آن هم بر اساس چه نوع داروخانه‌ای بینِ دوتا چهار میلیارد تومان معامله می‌شد. به چه علتی بود.
یک داروخانه‌ای زحمت کشیده در یک منطقه‌ای ده تا پانزده‌ساله فعالیت کرده، اسم، برند، تأمینِ کالا، خوش برخوردی و خیلی از مسائلِ دیگر، تأمینِ کنار یک بیمارستانی بوده، تیم بوده‌اند و با همکاریِ هم بیمارستان راه‌اندازی کرده‌اند، درمانگاه راه‌اندازی کرده‌اند. خُب همچنین داروخانه‌ای درآمدِ بیشتری نسبت به داروخانه‌ای که پنجمِ گوشةِ یک شهر داروخانه زده است دارد و به همین نسبت هزینه‌یِ اولیعه‌ای که بابتِ پروانه‌یِ خودش می‌گذاشت عددِ بالاتری بود. تا اینجا مااین بحث را می‌گذاریم که این هزینه در سال‌هایِ گذشته بوده است.
امسال با گذشتِ هشت ماه از آزادسازیِ پروانه‌یِ تأسیس همچنان عددِ تأسیس و مجوزِ خامِ داروخانه در شهری مثلِ تهران رویِ یک‌میلیارد و پانصد میلیون تومان برگه‌یِ کاغذ می‌چسپه. یک برگه‌یِ کاغذ است. شروعِ فعالیت در تهران یک میلیارد و پونصد میلیون تومان همچنان تا امروز صبح من آگهیش را داشتم نگاه می‌کردم. ولی باز در همین تهران داروخانه‌ای در سرِ دونبشِ یک میدانِ بسیار بزرگ شاید ارزشِ پروانه‌اش را بیست میلیارد اعلام کند.
به این دلیل که فروش ِ آن داروخانه با توجه به قدمتَش و ارتباطاتَش با پزشکان و ارتباطاتِش با درمانگاه‌ها و بیمارستان‌هایِ اطرافَش شاید فروشِ آن داروخانه پنجاه برابرِ داروخانه‌ای معمولی مثلِ داروخانه من باشد و به همین نسبت ارزِشِ افزوده‌ای هم که ایجاد شده بیشتر است. همان‌طوری که الان شما اگر آگهی‌هایِ خیلی از سایت‌هایِ فروشِ مجوز را ببینید نانوایی هم با همین قیمت خرید و فروش میشود. نانواییِ در خیابانِ بن‌بست با نانواییِ سرِ دونبشِ خیابان متفاوت است. ما یک هزینه‌یِ اولیه این‌گونه داریم.
ولی با یرداشته شدن حقِ تأسیس و این داستان‌هایی که در سال‌هایِ گذشته به عنوانِ انحصار می‌گفتند خیلی از داروسازان در مناطقِ محروم می‌توانند خدمت‌کنند و بعد از خدمتِ در مناطقِ محروم می‌توانند در نوبتِاستانِ خودشان یا شهرِ موردِ نظرشان پروانه بزنند و پروانه بگیرند از دولت و این یک‌میلیارد را ندهند. اما برایِ راه‌اندازیِ داروخانه اگر شما همین امروزدر شهرِ تهران بخواهیددر سرِ آن دو نبش بسیار پر تردد مغازه‌ای اجاره کنید؛ بحثِ خرید نیست،
در بحثِ خرید خودِ شما استاد هستید و می‌دانید قیمت‌هایِ ملک و متراژِ تجاری و مسکونی در تهران سرسام‌آور شده. فقط در بحثِ اجاره بخواهیم صحبت کنیم یک داروسازی که بیست و سه چهارساله فارغ‌التحصیل بشود و طرحِش را بگذراند و بیست و هفت هشت سالِش باشد و دو سه سال هم در منطقة محروم امتیازهایِ خوب جمع کند، فکر کنید زمانی که برگشت تهران یا یک شهرِ بزرگ بالای یک میلیون نفر جمعیت مثلِ اصفهان، تبریز، مشهد و شیراز و بخواهد داروخانه تأسیس کند.
الان حداقل باید پانصد میلیون پولِ پیش بدهد. سی تا پنجاه میلیون تومان باید اجاره پرداخت کند. این یک واقعیتی هست که اگر کسی خواست راستی آزمایی کند بههر بنگاهی سطحِ شهر مراجعه کند می‌تواند این عددها را ببیند. مگر اینکه به شما بگویند در کوچه پس کوچه‌هایِ خیابانِ فلان یک مغازه‌ای هست و میتوانید داروخانه بزنید. ولی ممکن است فروشتان در روز ممکن است 500 هزار تومان هم نشود اگر به فروشِ بالا بخواهید برسد.
هزینه‌یِ دومی که شما نیاز دارید برایِ تجهیزِ داروخانه، برایِ تأمینِ دارو است.
دکتر کاظمی: هزینه دومی که شما دارید بحثِ دکوراسیون هست. زمانی من داروخانه خودم رادر سالِ 96 ؛حالا این ارقام را نمی‌دانم باید گفت یا نه، با 70 میلیون تومان سیستمِ تجهیزاتِ داروخانه، دوربین، دکور، دزدگیر، یو.پی.اِس، تابلویِ دمِ در و غیره را تهیه کردم. ولی امروز شما در داروخانه دیگه سیسیمِ داروخانه‌داری مثلِ سیستمِ بیست سالِ گذشته نیست، به دلیلِ بحثِ نسخه‌هایِ الکترونیکی، به دلیلِ سامانه‌هایِ تی.تی.اَی. سی و برایِ ثبتِ بارکدِ دارو و خیلی چیزهاِ دیگر.
شما باید سیستمِ آنلاین داشته باشید. یعنی باید سِروِر داشته باشید، صندوق داشته باشید، باید سیستمِ بارکدِ آرایشی بهداشتی دارشته باشید و باید حداقل یک تا دو سیستمِ کامپیوتری برایِ ثبت و ضبطِ نسخه‌هایِ الکترونیک داشته باشید. همین پنج عدد کامپیوتر که اعم از کَیس، مانیتور، پرینتِر و بارکدخوان بخواهد باشد الان صد میلیون نیاز هست برایِ خریدِشان. سِروری که بخواهد حافظه و دَیتا بَیس‌هایِ شما را ذخیره بکند هزینه‌یِ سرسام‌آوری دارد.
شما هزینه‌یِ اِم.دی.اِفی که من یادم هست متراژی 100 هزارتومان بود الان یک میلیون تومان اعلام میکنند. یعنی شما برایِ داروخاه‌ای با حداقلِ متراژ آیین‌نامه رویِ شصت متر باید حداقل ببینید در چه ارتفاعِ سه متر چهار متری به عمقِ نیم متر باید اِم‌دی اِف بزنید. باید طراحیِ دکوراسیون انجام دهید. شما برایِ یک داروخانه حداقل ده دوربین و یو.پی.اِس می‌خواهید و سیستمِ برق‌رسانی می‌خواهید. تابستانِ امسال من فقط دغدغه‌یِ فروردینم این است که اگر امسال باز مثلِ دو سه سالِ گذشته ما قطعیِ برق داشته باشیم.
سیستمِ نسخه‌هایِ ما همه‌اش الکترونیکی و آنلاین است. دفترچه حذف شده، خدماتِ درمانی و تأمینِ اجتماعی دفترچه‌ها را حذف کردند. اگر یرق قطع بشود منِ داروخانة خصوصی باید چه‌کار کنم. من بیمارستان نیستم. من در داروخانة بیمارستان نیستم که دولت پشتیبانی کند. برایِ برق‌هایِ کمکی. پس من باید سیستمِ تأمینِ برق داشته باشم. یو.پی.اِس داشته باشم. یو.پیواِس برایِ اینکه سروِر و دوسه‌تا کامپیوتر را بخواهد روشن نگه دارد بالایِ بیست سی میلیارد فکر کنم امسال هزینه داشته باشد. من منتظر هستم ببینم چه فاکتورهایی این هفته برایِ من اعلام میشود. شما هزینه‌یِ تابلویِ جلویِ در که بخشنامه و آیین‌نامه می‌گوید؛
در آیین‌نامه و ضوابطِ تصویب گفته میشود باید یک‌شکل و متحد الشکل باشد. بله ولی حداقل یک داروخانه ده بیست میلیون هزینه‌یِ تابلو دارد. مجموعِ اینها من فکر کنم بالایِ ششصد هفتصد میلیون تومان پولِ پیش و فقط دکوراسیونِ شما باشد. شبکه‌یِ لَن، اِچ.دی.اِم.آی، شبکه‌یِ سیستمِ اینترنتی، آی.پی و مشکلاتی که درحالاِ حاضر نیروهایِ مسلح آی.پی که می‌خواهمند از شما بگیرند؛ مثلاً من قیمتِ آی.پیِ اسفندماهِ پارس‌آنلاین یک میلیون و پانصد هزار تومان بود.
اینها هزینه هستند. برایِ تأمینِ نیرویِ انسانی خودتان باید ماهیانه هزینه کنید. به چه علت؟ فعالیتِ داروخانه مثلِ فعالیتِ صِنف‌هایِ دیگر نیست که بشود با یک نفر یا دو نفر راه‌اندازی کرد. شما مسئولِ فنیِ داروساز دارید یا خودتان هستید یا یک همکارِ دیگری در شیفتِ شما باید با ما مسئول فنی باشد. امسال برایِ حقوقِ ماهانه‌یِ مسئولِ فنی که هنوز تصویبِ قطعیِ انجمن نشده‌است اعداد برایِ حقوقِ ماهانه بینِ بیست تا سی تومان است. پرسنِل برایِ هشت ساعت حقوق الان پنج میلیون و هشتصد است.
البته که نیرویِ کاریِ با تجربه به زیرِ مبلِ ده میلیون تومان سلامِ شما را علیک نخواهد گفت. شما برایِ فروشِ آرایشی بهداشتی و فروشِ داروییِتان و یک نفر در صندوق حداقل چهار نفر نیرو نیاز دارید که به برآوردِ من این چهار نفر هزینه‌یِ بیمهیِ پرسنلیِ ماهیانه‌شون چهل میلیون هزینه دارند. با هزینه‌یِ مسئولِ فنی که خودِتون باشید یا کسِ دیگری را بگیرید حداقل هفتاد میلیون جمعِ هزینه‌هایتان میشود که این مقدار به علاوه‌یِ هفتصد میلیون تومان شما سرمایه‌یِ بهره‌برداری گذاشته‌اید. شما هست سال اندوخته‌یِ فعالیتِ شغلی داشتید،
درس خواندید، مطالعه کردید، تحقیق‌کردید و پایان‌نامه دفاع‌کردید. پس شما بعد از یک‌ماه کار کردن باید حداقل صد میلیون هزینه داشته باشید. معزلِ بیمه‌ها را هم دارید. ما همین امروزی که با شما صحبت می‌کنیم از تیرماهِ سال گذشته تا فروردیِ 1400 بیمهیِ تأمینِ اجتماعی هزینه‌یِ نسخِ کاغذیِ داروخانه‌ها را پرداخت نکرده. با تورمِ 50 درصدی و 40 درصدی ما حدودِ هشت ماه و نه ماه از دارویی که پارسال فروختیم امسال نتوانستیم پولَش را بگیریم و همان دارو بینِ 5 تا 100 درصد افزایِشِ قیمت داشته. جالبیِ داستان اینجاست. به‌طورِ مثال عرض میکنم. ناپروکسِلن بسته‌ای هفتاد هزار تومان بسته‌ای 350 هزار تومان شده است.
این هزینه بابت خرید امتیاز یک داروخانه دولتی است؟ بقیه هزینه ها چه مبلغی می باشد؟
یعنی حداقل یک میلیارد تومان در تهران و در شهرهایی کوچک به همان نسبت قیمت پایین می‌آید. هفتصد تا هشتصد میلیون تومان هم برایِ رهن و تجهیز و سیستم‌ها هزینه می‌کنید. خُوب دارو را باید از کجا بگیرد؟ باید نقدی بخرد یا با چک؟ و اصلاً چگونه تأمین کند دارو را؟ هم اینکه در موردِ هزینه و هم در موردِ اینکه از کجا تأمین شود لطفاً توضیح دهید.
دکتر کاظمی: قانون‌گذار تولیدِ دارو و وارداتِ دارو را به وزارتِ بهداشت و کارخانه‌هایِ داروسازی و به شرکت‌هایِ واردکننده دارو داده است. بعد از آن چه دارو تولید شود چه وارد شود باید به شرکت‌هایِ توزیع و پخشِ داروسازی که آنها هم مجوزشان را از وزارتِ بهداشت میگیرند. تحویل داده شود. داروخانه باید مؤکداً تنها دارو را از سیستم‌هایِ توزیعِ سراسریِ کشور و شرکت‌هایِ پخشِ دارویی تهیه کند با فاکتورهایِ دستی.
هرگونه تهیه‌یِ دارو خارج از این زنجیره خلاف و قاچاق محسوب میشود و جرم است که جرمِ سنگینی هم دارد. پس همة داروهایتان را شما باید از زنجیرة تأمینِ دارو تهیه کنید از شرکت‌هایِ پخش. شما روزِ اولی که داروخانه تآسیس می‌کنید؛ فرضِ ما همین امروز است، اگر از همین امروز داروخانه را تأسیس‌کنید ما صد و پنجاه قلم کسریِ دارو داریم. شاید منِ داروخانه داری که از پنج‌سالِ پیش فعالیت دارم. موجودیِ انبار از آن دارو 4 تا 5 بسته‌یِ کوچک داشته باشم. ولی شما صددرصد کسری دارید.
به‌طورِ مثال همین امروز کسری کلئوپرایمینِ 10 هست و این دارو در بازار نیست و شمایی که از امروز قصدِ تأسیسِ داروخانه دارید 150 قلم دارو در بازار موجود نیست. این از بحث اول. نکته‌یِ دوم؛ مابقیِ داروهایی که می‌خواهید تأمین‌کنید شرکت‌ها داروسازی مدتی به شما تحویل می‌دهند. به مدت مثلاً 0 روز، 60 روز، و 90 روز. گاهاً بعضی از محصولات که بحث‌های رقابتی دارند مثلاً مکمل بیست تولیدکننده و واردکننده و شرکت‌هایِ مختلف آمدند براش‌کار انجام می‌دهند.
بحثِ دامپینگ و خودزنی و هزینه‌هایی که باید از جیب پرداخت کنند شاید آنجا از شما چکِ شش‌ماهه هم قبول‌کنند فقط به این دلیل که محصولِ خودِشون را در قفسه و شِلفِ شما داشته باشند. ولی شما نیازِ اولیه‌ای برایِ خریدِ نقدی ندارید مگر دسته‌یِ کوچکی از داروها مثلِ قطره‌هایِ چشمی که اسم نمی‌برم که باری حقوقی برایِ آن شرکت داشته باشد. مثلِ بعضی از قطره‌ها و داروهایی که کسری هستند و کمبود. شاید شرکت‌هایِ توزیعِ آنها را به صورتِ نقدی به شما بدهند.
ولی بیشتر از صدمیلیون تومان نمی‌شود که آنها را به شما تحویل می‌دهند ولی چون کسری و سهمیه‌بندی هست فقط شرکت به صورتِ نقدی می‌فروشد. چون‌که فقط بحثِ دامپینگ و رقابت و اینها اصلاً نیست. اصلاً جنس کسر هست و در بازار نایاب شده است و به‌خاطرِ آن شما باید یک هزینه‌یِ نقدی بدهی. مازاد بر آن نقدی پرداخت نمی‌کنید و به شکلی کمک شرکت‌هایِ پخش است به شما که تا تجربه‌کسب می‌کنید و پیش می‌روید بتوانید فروش هم داشته باشید.پس یک میلیارد تومان بدونِ مجوز باید نقدینگی داشته باشند برای استارت؟
دانشجو داروسازی از کجا باید بدانم که از کی باید دارو بخرم؟
کسی هست که من را راهنمایی بکند و مشاوره بدهد؟ یا باید پیشِ یک دکترِ دیگری پنج شش سال کارکنم و تجربه کسب کنم؟ خُوب حالا اِم.دی.اِف که از نجار می‌توان خرید البته آن هم استاندارد و دستورالعمل دارد. فکر نکنم هر اِم.دی.اِف کاری بتواند این کار را انجام دهد. کیس و کامپیوتر و نرم‌افزارهایِ مخصوصِ داروخانه‌ها را حتماً یک جایی شرکتی تخصصی باید تهیه کند.
دکتر کاظمی: انجمنِ داروسازانِ ایران وجود دارد و به‌صورت تخصصی می توانید آنجا بروید و به شما هم مشاوره می‌دهند. هم در بحثِ تأمینِ خریدِ دارو به شما مشاوره می‌دهند و شما را راهنمایی میکنند. بعد ما دوره‌هایِ آموزشیِ قوانین داریم که بعد از اینکه فارغ‌التحصیل می‌شوید این دوره‌ها را با انجمن‌هایِ استان‌ها و شهرهایِ مختلف برگزار میکنند و بازآموزی‌ها شرکت میکنند و این مسائل را تویِ اینها آموزِش می‌دهند.
تجربه با ارزش شما در زمینه داروسازی؟
نکتةِ اول که فراموش نکنم در هر زمینهیِ اقتصادی و کاری از روزی اول کسی مدیرعامل نمی‌شود. شما زمانی که می‌خواهید کارخانه‌یِ تولیدِ کاغذ بزنید روزِ اول که نمی‌روی زمین بخرید، سوله بزنید، دستگاه تجهیز کنید و بگوییئد من می‌خواهم کاغذ تولید کنم. اول شما در یک مغازه‌یِ فروشِ کاغذ باید کار کنید. این را هیچ وقت فراموش نکنید. شما برایِ ورودِ به هر زمینهیِ شغلی اول باید خاکِ آن رشته‌ای را که بخواهید در آینده انجام دهید را بخورید. من بد می‌بینم این مسئله رو و دلم یک جوری هستِش که نگران هستم.
که اگر کسی حتی سرمایه‌ای هم داشته باشد و دو میلیارد هم به یکباره واردِ داروخانه کند شاید به سوددهی نرسد. چون تجربه‌یِ کاریِ گذشته و تجربیاتِ سردی و گرمیِ این کسب و کار و بازار را نچشیده. رشته داروسازی برخلافِ رشتة پزشکی که علمی و تخصصی و تجربی و همة اینها درگیرِ هم هستند فقط علمی نیست. ما یک بحثِ اقتصادی هم داریم. من اگر استاد تمامِ رشته داروسازی هم باشم.
زمانی که واردِ داروخانه می‌شوم اگر کسی سؤالی را راجع به یک دارویِ اُ.تی.سی از من داشته باشد. اگر من هم آن دارو را در داروخانه نداشته باشم و آن محصول رانداشته باشم هزاران ساعت هم راجع به آن بیماری با مریض صحبت کنم نه تنها حقونقی دریافت نمی‌کنم و وزارتِ بهداشت و مجلِسِ کشور بابت این خدمات هیچ پولی به من پرداخت نخواهد کرد و قانونی هم برایش ندارد بلکه من یک ضرر هم کرده‌ام به‌خاطرِ وقتم. هیچ کالایی هم اگر نداشته باشم دستِ مریض بدهم؛ براساسِ قانونِ دارویِ آزادِ اُ.تی.سی، خُب با این حساب سودی نکرده‌ام.
پس ما در رشته داروسازی علاوه بر علم اقتصاد باید دوره‌یِ اقتصاد هم سپری کنیم.
ولی انجمنِ داروسازان این کمک را برای شما می‌کند و به شما خدمات و آموزِش می‌دهد و اگر کسی در داروخانه شش‌ماه کار کرده باشد مطمئناً می‌داند که از چه شرکت‌هایی باید خرید انجام شود و خودِ پخش‌ها هم مراجعه میکنند. ما انجمنِ صنعتِ پخش داریم که نامِ شرکت‌ها و پخش‌هایِ فعال و مجوزدار را اعلام میکنند. خودِ شرکت‌هایِ پخش ویزیتور دارند و به داروخانه مراجعه میکنند. شما اگر تجربه‌یِ کاری شش ماه در داروخانه و در کنارِ یک آدمِ قدیمی‌تر و خاک خورده داشته باشید. می‌دانید که 5 تا ده تا نرم‌افزار هستند که در داروخانه‌ها استفاده می‌شوند. حتی معایب و مزایایِ آنها را کاملاً آشنا می‌شوید و آنها به شما این نرم‌افزارها را می‌فروشند.
آیا در صنعت دارو بیزینِس کَوچ یا منتور وجود دارد به ایشان مراجعه کنم و ایشان همه کارها و قراردادهایِ بنده را انجام بشود و من را راهنمایی کند و تجربیاتِش را در اختیارِ من قرار دهد و کلاً شغلِش همین باشد راه‌اندازی و تأسیسِ داروخانه؟ آیا چنین فردی هست؟
دکتر کاظمی: بله هستند. در شهرهایِ کوچک که من کمتر شناخت دارم چون هر شهری بسته به تجربیاتِ آن استان و شهر یک نفر یا دو نفر مطمئناً امینِ آن جامعه داروسازیِ صنف هستند. خودِ انجمن و خودِ نظام‌پزشکی و افرادی که به‌صورتِ شخصی کار میکنند. اما تویِ تهران می‌شناسم چهار پنج شرکت و افرادی هستند که هم داروساز هستند و هم غیرِ داروساز که در سالیانِ گذشته در جهتِ خرید و فروشِ مجوز، اتصالِ خریدار و فروشنده؛ مثلاً کسی خواسته داروخانه‌اش را بفروشد و از کشور خارج شود،
بالاخره سرقفلی داشته، و همین افراد در معرفیِ فضاها و ملک‌هایی که شما میتوانید داروخانه تأسیس‌کنید فعالیت کرده‌اند، خرید و فروشِ سهامِ داروخانه و بیمارستانها و کلنیک‌ها فعالیت میکنند و خدماتِ مشابهی در راه‌اندازی هم به شما می‌دهند. ولی من توصیه‌یِ اکیدم بر این است که اول حتماً چند ماهی در خودِ داروخانه و حتی اگر شده به عنوانِ مسئولِ فنی، به‌عنوانِ کارآموز آدم کار باید بکنه. مسئولِ فنی که درگیر هست در کارِ بیزینسی باشد و فقط مسئولِ فنی که در امورِ مشاوره و نسخه‌پیچی و نسخه‌خوانی باشد نه.
در امورِ اقتصادی اعم از صدورِ چک، مالیاتن و دارایی، هزینه‌ها، خرید و فروش، تأمینِ کالا، نحوه‌یِ اینکه تاریخِ انقضا می‌گذرد یا نمی‌گذرد، ارتباطِ با پزشکان، اینها را باید به‌صورتِ تجربی شما یاد بگیرید چون من خودم به شخصه داخل دانشگاه این دوره را ندیدم و در کسب و کار یادگرفتم.
ما چند مدل داروخانه داریم دکتر؟ مثلاً داروخانه دولتی، هلال‌احمر ، لطف کنید توضیحِ جامع‌تری بدهید.
دکتر کاظمی: ببینید داروخانههایِ ما یا داروخانههایِ خصوصی هستند یا دولتی. داروخانههایِ خصوصی را اول تقسیم‌بندی کنم که یک داروخانه مستقل مثل من هست که خودم هم مؤسس هستم هم مسئولِ فنی و هم فعالیتِ اقتصادیم را دارم انجام می‌دهم. داروخانههایِ خصوصی هستند که اینها در بیمارستانها و درمانگاه‌ها هستند. مجوزِ بیمارستانها که داروخانه را واگذار کردند به بخشِ خصوصی یا به تعاونی‌ها. ما داروخانه‌هاِ تعاونی هم جدیداً چندساله هستِش که در بعضی شهرها و استان‌ها فعالیت کردند و شروع کردند به کار.
داروخانههایِ دولتی داریم مثل هلال‌احمر، مثلِ 29 فروردین، داروهایی که مرتبط هست با ارتش و نیروهایِ سپاه هستند. داروخانههایِ نظامی که داخلِ بیمارستانها هستند. این دو دستةِ اساسیِ داروخانههایِ ما هستند که عمده‌ترین ایرادی که من الان به این سیستم می‌گیرم این هست که طبقِ نامه‌ای که خودِ تأمینِ اجتماعی سالِ گذشته اعلام کرد 60 درصدِ تِرنووِرِ مالیِ داروییِ کشور در دستِ دولت است.
در دستِ همان تعدادِ اندکی داروخانههایِ دولتی هستند و یا وابسته یک دولت و دانشگاه. خودِ دانشگاه‌ها هم داروخانه دارند. بیمارستان‌هایِ دانشگاهیِ ما که هزینه و سود و ضررِش در دستِ خودِ دانشگاه هست داروخانههایِ انجا هم مثلِ داروخانة سیزده آبان در دستِ خودِ دانشگاه هست و سود و زیانِ آن در دستِ خودِ دانشگاه است و مدیرانِش و خرید و فروش‌ها را خودِ دانشگاه انتخاب می‌کند و سهمیه‌بندی‌ها را هم خودِ دولت انجام می‌دهد. این ایرادِ بسیار بزرگی است چه من زنده باشم و چه مرده باشم.
لطفاً یک داروسازی از این حق دفاع کند. دولت سهمیه‌یِ دارو را، دارویی که نایاب و خاص میشود را شصت درصد را به خودِش می‌دهد. یعنی ما پانزده شانزده داروخانة خصوصی داریم هزار داروخانة دولتی داریم. شصت درصدِ تورنووِر آنجا می‌رود. در این چندسال یعنی از سال 93 که من وزارت بهداشت بوده‌ام تا به امروزی که الان به شکلِ مستقل دارم فعالیت میکنم تا الان یک جوابِ قانع‌کننده نشنیدم و تنها جواب این بوده است که دولت برایِ کنترلِ کسری و کمبودِ بازار و این که مردم سردرگم نشوند بسیاری از داروهایش را به سیستمِ دولتی می‌دهد.
شاید دولت نگران است یا آن سیستمِ سیاست گذار نگران امنیتِ داروییِ کشور است. خُوب ما در شرایطِ تحریم هستیم و در شرایطِ نرمال نیستیم که همه چیز ایدئال باشد و هر دارویی را با تلفن آنلاین بشودخرید و کارخانه هم سریع سوارِ هواپیما کند؛ چون خیلی از داروها با هوایی امکانِ حمل دارد و وزنی ندارد و مثلاً با یک شرکتِ هوایی قرارداد داریم و بیست چهار ساعت بعد آن دارو به دستِ ما می‌رسد.
دکتر کاظمی: علتِش را من خدمتِ شما عرض میکنم. اولاً چند پیش‌زمینه را داشته باشیم در ذهنمان. 1) سودِ دارو از پنج تا بیست درصد است. درست است که در آیین‌نامه‌ها و بخشنامههایی گفتن سودِ دارو بیست و دو درصد است اما پلکانی است. مثلاً دارویِ صفر تومان تا هزار تومان، هزار تومان تا پنج هزار تومان، پنج هزار تومان تا پنجاه‌هزار تومان و صدهزار تومان به بالا یک پلکانی به این شکل مشخص کرده‌اند. ما که دارویِ هزارتومانی دیگر نداریم. این یک. آمده‌اند پلکانی که با افزایِشِ قیمت کاهِش سود اعلام کردند.
یعنی سود از 22 درصد به همین شکل کم میشود تا می‌رسد به شش درصد و پنج درصد. یک فروشِ کالایِ زیادی که داروخانههایِ دولتی و دانشگاهی دارند داروهایِ خاص هستند؛ داروهایِ سرطانی، داروهایِ دیابتی، داروهایی که تعدادِ آن کالا به نسبتِ تعدادِ داروخانه‌ها خیلی کمتر است. یعنی شما مثلاً یک ویالِ انسولین را آوردید داخلِ کشور مثلاً 5 هزار عدد ولی تعدادِ داروخانه‌ها 15 هزار داروخانه است. اینجا قانون‌گذار نمی‌تواند این 5000 دارو را بینِ 15000 داروخانه توزیع کند درنتیجه به داروخانههایِ دولتی واگذار می‌کند.
داروخانههایِ منتخبِ خصوصی
هرچند که در دو سه سالِ گذشته با فشاری که انجمن‌ها و بخش‌هایِ خصوصی آوردند یک واژه جدیدی به صنفِ داروسازی اضافه شد. آن واژه هست داروخانههایِ منتخبِ خصوصی. یعنی داروخانه‌هایی‌که برایِ آنها بخشنامههایی تعریف‌کردند و گفتند این داروخانههایِ خصوصی علاوه بر داروخانههایِ دولتی می‌توانن مجوزِ منتخبی از کمیسون‌هایِ دانشگاه بگیرند و بعد از آن 5000 سهمیه تعدادِ مازادی را هم به این داروخانههایِ منتخب می‌دهیم. به چند علت و اصل ما پافشاری می‌کردیم. 1) ما نمی‌توانستیم با دولت رقابت‌کنیم. 2) ما ادعا می‌کردیم در شهری مثلِ تهران از منطقه‌ای مثلِ شهرِ ری مردم یا باید هجوم ببرند به هلال‌احمرِ شهر ری یا به داروخانة 29 فروردین و صف‌هایِ طولانی ایجاد شد.
هر چند که دولت و ارتش سریعاً فضاهای جدیدی ایجاد کرد برایِ داروخانة 29 فروردین که البته رئیس‌جمهور هم رفتند و آنجا حضور داشتند و البته کلِپِش را هم دیدید صف‌هایِ طولانی بودند ویک فضاهایِ جدیدی برایِ تأمینِ کالاهایِ کرونا و غیره تأسیس کردند. بخشِ خصوصی اعتراض می‌کرد. می‌گفت خُب شما اگر آن کار را دارید انجام می‌دهید، اشتغال‌زاییِ دویست هزار نفر که در داروخانه بخشِ خصوصی مستقیم و غیرِ مستقیم در حالِ فعالیت هستند به خطر افتاده است. هزینه‌ها بالا رفته و سود‌ها و فروش‌ها کاهش پیدا کرده و دانشگاه‌ها آمدند داروخانههایِ منتخب را ایجاد کردند. البته داروخانههایِ منتخب قوانین و دانشگاه‌هایِ خاصِ خودش را دارد.
حداقل شما باید یکسال تا دوسال از فعالیتِ‌تان گذشته باشد، هیچ‌گونه تخلفی نداشته باشید، هیچ‌گونه شکایتی نداشته باشید، از آیین‌نامه‌یِ امتیاز‌بندیِ داخلی داروخانه اعم از نظافت، تمیزی، حضورِ مسئولِ فنی، خدمات‌رسانی، روپوش، اتاقِ مشاوره و غیره که هزارامتیاز دارد شما باید بالایِ 900 امتیازِ متمادی داشته باشید، باید دسترسیِ ویژه به بازرسینِ غذا و دارو برایِ تأمینِ آن داروهایِ خاص داشته باشید، به این دلیل که یک قلم انسولین درست است که در داروخانه سی‌هزارتومان است ولی در بازارِ آزاد متأسفانه تا سیصد‌هزارتومان خرید و فروش می‌شد.
من ادعا نمی‌کنم صنفِ داروسازی صنفِ بی‌مشکلی هست، ما هم درونِصنفِ خودمان افرادِ داروساز و غیرِ داروسازی داریم که متامعِ مالیِ آنها گاهاً بر بحث‌هایِ علمی و اخلاقیِ آنها غلبه کرده است. ولی دانشگاه این کار را هم انجام‌داد. نکته‌ای که الان پیش می‌آید در بحث‌هایِ داروخانههایِ دولتی و خصوصی که تقسیم‌بندی کردم تمامِ ما داروسازها و دانشجوها در بخشِ خصوصی فعالیت می‌کنیم. بخشِ دولتی نتوانستیم کاری انجام بدهیم.
حالا یک سؤال در ذهنِ منِ دانشجو هست و اینکه ارتِش چه ارتباطی دارد که داروخانه داشته باشد؟ ارتش یک ارگانِ نظامی هست و چرا باید داروخانه داشته باشد؟
دکتر کاظمی: اولاً ارتِش بیمارستان دارد. همان‌طور که در زمانِ کرونا و در زمانِ جنگ و در بسیاری از موارد ارتش نیروهایِ نظامی ورود میکنند در بحثِ کرونا ارتش و نیروهایِ نظامی و سپاه ورود کردند و خودِ وزارتِ بهداشت به‌تنهایی گاهاً نمی‌توانست کنترل کندو بحث‌هایی که زمانِ جنگ به وجود می‌آید را وزارتِ بهداشت به‌تنهایی نمی‌تواند کنترل کند. شما با انسانها و هم‌میهنانی که هنجارها را رعایت نمی‌کنند؛
به دلایلِ مختلف، علاقه‌ای به ماسک زدن ندارد، وزارتِ بهداشت کنترل و ید کنترلی برایِ اینها ندارد و نیاز دارد که نیرویِ انتظامی و راهنمایی‌ورانندگی تذکر بدهند که اگر ماسک نمی‌زنید عقیدةِ خودتان است در منزل ماسک نزنید و با اینکه در منزل هم ماسک نمی‌زنی هزینه‌هایِ درمانی خودت را داری به وزارت بهداشت و کشور تحمیل می‌کنی. در زمانِ جنگ زمانی که داروها نایاب می‌شد و واردات موادِ اولیه قطع می‌شد باید ارگان‌هایی به کمک بیایند. باید نظامی‌ها واردِ کمک شوند. اسمِ 29 فروردین بر میگردد.
به سالها پیش که دوستِ عزیزِ من که الان هم در انجمن هستند بانیِ خیرِ تأسیسِ این داروخانه شدند. اما این بانیِ خیر که نظرِ شخصیِ من هست کارِش خیلی از خیریت گذشته و به نظرِ من یک رقیبِ اساسی باریِ بخشِ خصوصی شده است. شما هرزمان دستِ بخشِ خصوصی را ببندید رقابت‌هایِ سالم، خدماتِ سالم، و آن جامعه‌‌ِی پویایِ اقتصادی و علمی را از آن جامعه گرفتید.
در بحثِ هلالِ احمر خُوب اِسمِش رویِ خودِش است یعنی باید کارِ خیر انجام دهد درزمان‌هایِ کسری، نابودی یک قسمتی، و در حوادِث ورود کند. اما الان حلالِ احمر تجارت می‌کند. خودئِش واردات دارد، هیئتِ اُمنا دارد، واردات میکنند، تولید میکنند، سهام‌داری میکنند، فروشِ دارو انجام می‌دهند و در شرایطی که نظرِ شخصیِ من این است که دولت می‌تواند به بخشِ خصوصی اعتماد کند، می‌تواند کاهش دهد حجمِ ریالیِ بخشِ دولتی را و این بخشِ دولتی اگر کاهش پیدا کند بخشِ خصوصی رونق می‌گیرد. بخشِ خصوصی که بتوان به آن اعتماد کرد.
بخشِ خصوصی آیا امکانِ وارداتِ دارو را هم دارد؟
مثلاً وزارتِ بهداشت اعلام می‌کند یک دارویی در کشور کم است. آیا بخشی خصوصی تواناییِ و مجوزِ واردکردن آن دارو را دارد؟ شاید بخشِ خصوصی راحت‌تر بتواند یک را فراهم کند و طبقِ استانداردهایِ وزارتِ بهداشت تأمین‌اند و توزیع کند. این اتفاق می‌اُفتد؟
دکتر کاظمی: حوزه اولی که من فضاهایِ شغلیِ دیگر را بیان کردم واردات و صادرات و تولید هم داشت. بله علاوه بر دولت شرکت‌هایِ خصوصی هم براساسِ آیین‌نامه‌ها و بخشنامههایی که خودِ آنها دارند. یعنی ما برایِ واردات هم آیین‌نامه داریم. شرکت‌ها می‌روند، شرکت تأسیس میکنند، کارتِ بازرگانی میگیرند، مسئولِ فنی دارند، سیستم دارند و تیم دارند، آنها می‌توانند بروند و دارو وارد کنند.
بر اساسِ بخشنامههایی که وزارتِ بهداشت اعلام می‌کند و شرکت‌هایِبسیار بزرگ و خوبی هم هنوز در کشور فعال هستند و هر چند که تحریم و مسائلِ اقتصادی بسیار به آنها هم فشار آورده و بعضی از محصولات از گردونه خحارج شده‌اند و یک سیاستِ کلیِ نظام داریم به بحثِ تولید و نگاهی که به تولید داریم خیلی از محصولاتِ دارویی و مکمل‌هایِ غذایی چون تولیدِ داخل دارند دیگر مجوزِ واردات ندارند.
شربت‌ها و قرص‌هایِ مختلفی هستند که هرکدام در بازار کسری هست. شاید اِسمِ کسر بودنِ برندِ دارویِ فلان کارخانه‌یِ کشورِ خارجی باشد ولی ما مشابه همان دارو را با کیفیتِ مشابه در ایران هم داریم. به همین دلیل است که مجوزِ واردات نمی‌دهند مگر اینکه شرایطی که خودِ سازمان به اِسمِ داروهایِ فوریتی و تسویه‌یِ خاص هر ماه و هرچند ماه لیست‌‌ها را اعلام می‌کند به کارخانه‌ها و شرکت‌هایِ داروسازی ( شرکت‌هایِ وارداتی) و آنها دارو را می‌توانند وارد کنند و پروفرمال بدهند و بحث‌هایِ…
سعید کاظمی: الان فکر کنم هندوستان و فیلیپین ابطال شده و دیگر جزءِ دانشگاه‌هایِ تأییدِ وزارتِ بهداشت نیستند
دکتر کاظمی: زمانِ ما بودند ولی الان جدیداً ندیدم.
سعید کاظمی: خُوب من دانشجو که از خارج از کشور آمدم باید چه اقدامی انجام بدهم؟
دکتر کاظمی: خُب وزارتِ بهداشت لیست اعلام می‌کند از دانشگاه‌هایِ موردِ تأییدَش. اگر از آن دانشگاه‌هایِ موردِ تأییدِ خودش. اگر از آن دانشگاه‌هایِ موردِ تأییدِ وزارتِ بهداشت شما تحصیل‌کرده باشید زمانی که به داخلِ ایران برمی‌گردید دوره‌هایِ معادل‌سازی را باید در ایران طی کنید که حالا بر اساس شهر و استان و دانشگاهی که بوده‌اید معادل‌سازی دارید.
که مثلاً یکساله، دوساله یا بیست واحد یا چهل واحد و گاهاً باید معادل‌سازی کنید و داخلِ ایران و در دانشکده‌هایِ داروسازی که خودِ ایران و وزارتِ بهداشت به شما معرفی می‌کند دوره ببینید و بعد از اینکه دوره دیدید مجوزِ فعالیتِ داخلِ ایران را میتوانید بگیرید. رشته‌هایِ اکثرِ کشورهایِ خارج از ایران رشته‌هایِ مقطعِ لیسانس هستِش؛ لیسانسِ داروسازی که مقطعِ داروسازی در کشورِ ما دکترایِ داروسازیِ عمومی است که حالا بحث‌هایِ تخصصی هم دارد که میتوانید شما بعد از فارغ‌التحصیل شدن در رشتة عمومی، تخصصِ داروسازی مثلِ داروسازیِ بیمارستانی، مثلِ داروسازیِ صنعتی، داروسازیِ فارماکولوژی، داروسازیِ تخصصیِ داروهایِ گیاهی را هم بخوانید.
الان بحثِ دانشجویِ صفر کیلومتر را ببندیم و کلاً منِ دانشجویی که درسم تمام شده داروخانه بزنم یا سراغِ کارِ دیگری بروم؟
دکتر کاظمی: اگر علاقه به داروسازی دارید، اگر حاضرید که ماه‌هایی ضرر کنید، اگر حاضرید سختی‌هایِ دارایی، مالیات، بیمه، تغییرِ روزانةِ قوانین وآیین‌نامه‌ها را تحمل‌کنید و علاقه به ساخت و پیشرفتِ این کشور دارید ورود کنید. چون تمامِ صحبتها که در کانال‌ها و گروه‌هایِ صنفی میشود ما به دنبالِ سازندگی هستیم، ما به دنبالِ رونق‌دادنِ داروسازی هستیم و به دنبالِ این هستیم
که مشکلات و معضلاتِمان، تعرفه‌یِ حقِ فنی‌مان، مشکلاتِ خدماتی که به مردم میشود را رفع‌کنیم. اما اگر نه فقط نگاه صرفِ اقتصادی دارید به این مسئله نگاه می‌کنید یا پوزیشِنِ علمیش دارید نگاه می‌کنید شرایطِ سختی را برایتان در روزهایِ آینده و ماه‌هایِ آینده پیش‌بینی میکنم. هزینه‌هایِ هنگفتی باید برایِ سرمایه‌گذاری، برایِ تبلیغات و جذبِ مشتری بدید و این جذبِ مشتری حرفِ بسیار بدی است. ما باید به مردم خدمات رسانی کنیم ولی اگر ده‌هزار داروخانه در تهران تأسیس بشود تعدادِ مریض‌ها که ده برابر نشده است. آن‌وقت بحثِ ورود به رقابت‌هایِ ناسالم پیش‌خواهد آمد که من از آن روزها نگرانم.
شما هم اگر هر نوع تجربه در هر موضوعی در این دنیای بزرگ دارید. و علاقه مند هستید. این صحبتها را با دیگر انسانها به اشتراک بگذارید. فقط لازم است. گوشی همراه خودتان را در مقابل خودتان قرار دهید و یک ویدئو یا پادکست ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ای از خودتان بگیرید و برای من ارسال کنید. یا برای یک لایو مشترک به من پیام بدهید. کلی محتوا با ارزش با اساتید و افراد دیگر هم در مورد کسب و کار اماده کردم. اینجا را کلیک کنید. تا به این مطالب با ارزش دسترسی پیدا کنید.
هر دکتر داروسازی باید علاوه بر مهارت و تخصص داروئی، مسائل مربوط به آموزش کسب و کار را هم یاد بگیرد. پس برای یادگیری نود قدم رایگان و کوتاه آموزش کسب وکار اینجا کلیک کنید.
برای تماشا فایل های تصویری این مصاحبه از طریق لینک های ذیل اقدام بفرمائید.
